İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei'nin ziyareti sırasında yaptığı açıklamalar, tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı'nın sert tepkisine yol açtı. Netanyahu'nun "Yahudiler sadece Doğu Avrupa'da değil, Osmanlı İmparatorluğu'nda da ekonomik sıkıntılardan ve antisemit zulümden kaçıp sığınacak yer aradılar" sözleri, Ortaylı tarafından "cahilce" olarak nitelendirildi.

Ortaylı'dan Net ve Keskin Yanıt

Prof. Dr. İlber Ortaylı, Netanyahu'nun sözlerine Hürriyet gazetesine yaptığı açıklamada şu şekilde cevap verdi:

"Hiç palavra atmasın, o zaman Lübnan’daki, Suriye’deki Yahudiler göç ediyordu. Onlar da ABD’ye gidiyordu. O zamanlar dahi Osmanlı’ya Yahudi göçleri her taraftan devam ediyordu. Polonya’dan, Rusya’dan kaçan, pogromlardan (kıyım) kurtulmaya çalışan Yahudiler İstanbul’a, İzmir’e sığınıyordu. Kendince tarih yazmasın. Türk-Yahudi tarihi onun gibi cahillere kalmadı. Bu konuları layıkıyla araştıran çok kıymetli İsrailli âlimler ziyadesiyle var, otursun da onları okusun. Bu Netanyahu cahil biri. Öbür Siyonistlerden farklı. Bunun abisi de donanımlı bir Siyonist idi. Bunun normal Siyonistlerle de bir alakası yok. Aklınca Arjantinlilerle işbirliği yapacak, onlara hoş görünmeye çalışıyor."

Ortaylı'nın bu sert tepkisi, Türk-Yahudi ilişkileri ve Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudi varlığı konusundaki hassasiyeti gözler önüne seriyor.

Osmanlı'da Yahudi Varlığı ve Göçler

Osmanlı İmparatorluğu, tarih boyunca farklı coğrafyalardan gelen Yahudilere ev sahipliği yapmıştır. Özellikle İspanya'dan kovulan Sefarad Yahudileri, 15. yüzyılın sonlarında Osmanlı topraklarına sığınmış ve burada yeni bir yaşam kurmuşlardır. Osmanlı İmparatorluğu, bu dönemde Yahudilere din ve vicdan özgürlüğü tanımış, onların ekonomik ve kültürel hayata katılmalarını sağlamıştır. Ancak, imparatorluğun son dönemlerinde yaşanan siyasi ve ekonomik sıkıntılar, bazı Yahudilerin başka ülkelere göç etmesine neden olmuştur. Yine de, Osmanlı İmparatorluğu, Yahudiler için önemli bir sığınma ve yaşam alanı olmuştur.

Pogromlar, özellikle Doğu Avrupa'da Yahudilere karşı yapılan şiddet eylemlerine verilen isimdir. Bu olaylar, Yahudilerin can ve mal güvenliğini tehdit etmiş, birçok Yahudi'nin farklı ülkelere göç etmesine yol açmıştır. Osmanlı İmparatorluğu, pogromlardan kaçan Yahudilere kucak açmış ve onların güvenli bir şekilde yaşamalarını sağlamıştır.

Geleceğe Dair Umutlar

Ortaylı, açıklamalarının sonunda geleceğe dair umutlarını da dile getirdi:

"Ayrıca belki Osmanlı dönmeyecek ama Osmanlı İmparatorluğu’na yakın bir şey dönecek inşallah. Ortadoğu’nun daha huzurlu olacağı, milletlerin huzurla bir arada yaşayacağı bir ortam olacak. Bambaşka şeyler oluyor. Avrupa da değişecek, bunları nereden bilecek, konuşuyor işte."

İlber Ortaylı'nın Netanyahu'ya verdiği bu sert yanıt, tarihsel gerçeklerin çarpıtılmasına karşı bir duruş sergilemenin yanı sıra, bölgedeki farklı halkların bir arada yaşama umudunu da canlı tutuyor. Tarihsel bağlamı doğru anlamak ve geleceği inşa etmek için, bu tür açıklamaların önemi büyüktür.