Dünya genelinde kömür enerjisi kullanımında dikkat çekici bir düşüş yaşanıyor. 2024 yılında devreye alınan yeni kömür kapasitesi, son 20 yılın en düşük seviyesine gerileyerek, kömürün enerji sektöründeki ağırlığının azaldığını gösteriyor. Çin ve Hindistan'daki gelişmelerden bağımsız olarak, diğer ülkelerdeki kömür projelerinde de belirgin bir azalma gözlemleniyor. Bu durum, küresel enerji politikalarında temiz enerji kaynaklarına yönelme eğiliminin güçlendiğinin bir işareti olarak değerlendiriliyor.

Kömür Santrallerinde Büyük Düşüş

Global Energy Monitor'ün "Yükseliş ve Çöküş" raporuna göre, 2024 yılında dünya genelinde 44 gigavatlık yeni kömür santrali kapasitesi devreye alındı. Ancak, bu rakam son 20 yılın en düşük seviyesi olarak kayıtlara geçti. Aynı dönemde, 25,2 gigavatlık kurulu güçte termik santralin kapanmasıyla birlikte, küresel kömür kapasitesindeki net artış sadece 18,8 gigavat olarak gerçekleşti. Bu durum, kömür kullanımının düşüş trendine girdiğini açıkça ortaya koyuyor.

Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde kömür santrallerinin devreden çıkarılma hızının artması, bu düşüşte önemli bir rol oynadı. 2023 yılında 2,7 gigavatlık kömür santrali kapatılırken, bu rakam 2024'te 11 gigavata yükseldi. Özellikle Almanya, 6,7 gigavatlık kapasiteyle başı çekerken, Birleşik Krallık da son kömür santralini kapatarak dikkat çekti.

Çin ve Hindistan Farklı Bir Yolda

Dünya genelindeki bu olumlu tabloya rağmen, Çin ve Hindistan'daki durum farklılık gösteriyor. Çin, 2024 yılında rekor düzeyde yeni kömür santrallerinin inşaatına başladı. Bu durum, ülkenin 2025'te kömür tüketimini zirveye çıkarma ve ardından düşüşe geçme taahhüdünü tehlikeye atabilir. Hindistan da benzer şekilde, yeni kömür santrali projelerinde artış gösteriyor ve kömür kullanımını azaltma konusunda net bir takvim belirlemiyor.

Güneydoğu Asya'da ise Endonezya ve Malezya'nın kömürden çıkış taahhütleri, Filipinler'in kömür santrali izinlerini durdurma kararı ve Vietnam'daki adil dönüşüm planları sayesinde yeni kömür projelerinin sayısı azalıyor. Latin Amerika'da da kömür santrali projeleri büyük ölçüde azalırken, Panama 2026'ya kadar kömürden tamamen çıkma taahhüdünde bulundu.

• Çin, yeni kömür santralleri inşa ediyor.
• Hindistan, kömür kullanımını azaltma konusunda net bir takvim belirlemedi.
• Güneydoğu Asya'da kömür projeleri azalıyor.
• Latin Amerika'da kömür santrali projeleri düşüşte.

Türkiye'nin Kömürden Uzaklaşma Çabaları

Türkiye, kömürden uzaklaşma konusunda önemli adımlar atıyor. Rapora göre, Türkiye 2010'dan bu yana 92 gigavatın üzerinde kömür santrali projesini iptal etti. Bu miktar, şu anda işletmede olan kömür santrali kapasitesinin neredeyse 5 katına denk geliyor. Ülkemizdeki tek yeni santral projesi, Kahramanmaraş'taki Afşin-Elbistan A Termik Santrali'ne eklenmek istenen 688 megavatlık iki ünite olarak öne çıkıyor.

Avrupa İklim Eylem Ağı Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Sorumlusu Elif Cansu İlhan, Türkiye'nin 2015'ten beri neredeyse tüm kömürlü termik santral projelerini iptal ettiğini ve yenilenebilir enerji kurulumlarını hızlandırarak dünyadaki eğilimleri takip ettiğini belirtiyor. İlhan, "Raporda da gördüğümüz gibi kömür, tüm dünyada tedavülden kalkıyor. Türkiye'de kalan son termik santral projesi olan Afşin Elbistan A Santrali ek üniteleri de iptal edilir ve adil bir kömürden çıkış planı yapılırsa kömür bölgelerinin ve Türkiye'nin ekonomisi güçlenirken yurttaşlara insana yakışır, iklime uyumlu iş fırsatları sağlanabilir" şeklinde konuştu.

Temiz Enerjiye Geçiş Kaçınılmaz

Dünya genelinde kömür enerjisine olan ilginin azalması ve temiz enerji kaynaklarına yönelme eğilimi, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Özellikle Avrupa ülkelerinin kömürden çıkış stratejileri ve Türkiye'nin yenilenebilir enerji yatırımları, bu dönüşümün hızlanmasına katkı sağlıyor. Ancak, Çin ve Hindistan gibi büyük ekonomilerin kömür kullanımını azaltma konusunda daha kararlı adımlar atması, küresel iklim hedeflerine ulaşılması açısından kritik öneme sahip.