Türkiye'de son dönemde artan hayat pahalılığı ve özellikle fahiş kira artışları, vatandaşların en önemli gündem maddelerinden biri haline geldi. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) verilerine göre, Türkiye, 2015'ten bu yana kira fiyatlarında en çok artış gösteren ülke oldu. Bu durum, özellikle dar ve orta gelirli vatandaşların konuta erişimini zorlaştırırken, hükümet de bu soruna çözüm bulmak amacıyla harekete geçti.

Devletten Kiralık Konut Hamlesi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın Başakşehir'de düzenlediği 'Yüzyılın Konut Projesi' lansmanında, 500 bin sosyal konut projesinin detayları açıklandı. Bu proje kapsamında konutlar, aylık 6 bin 750 liradan başlayan taksitlerle ve 1 milyon 800 bin liradan başlayan fiyatlarla satışa sunulacak. Ayrıca, şehit aileleri, gaziler, engelliler, emekliler, 3 ve daha fazla çocuklu aileler ile gençlere özel kontenjanlar ayrıldı.

Ancak projenin en dikkat çekici ayağı, kiralık sosyal konutlar olacak. Türkiye'de ilk kez uygulanacak bu proje, İstanbul'dan başlayacak ve ilk etapta 15 bin sosyal kiralık konut yapılacak. Kiralar, bölgedeki rayiç bedellerinin altında olacak ve belirlenen kriterlere uygun vatandaşlar bu konutlardan faydalanabilecek. Evler 3 yıl süre ile kiralanacak ve kiralanan konutların yönetimi, bakımı ve denetimi sağlanacak. Bu sayının daha sonra artırılması ve projenin diğer illere de yayılması planlanıyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum'un açıklamasına göre, bu konutlara 2 milyon vatandaşın yerleşmesi bekleniyor. Devletin kira piyasasına mülk sahibi olarak girmesi, konutların yapılacağı yerlerde fiyatları aşağı çekecektir. Ancak, sözleşmenin tarafı devlet olacağı için hukuki altyapının çok iyi kurgulanması gerekiyor. Kira artış oranlarının nasıl belirleneceği, kurada çıkıp, kira sözleşmesinde hak sahibi olan kişinin daha sonra o evi başkasına daha yüksek fiyattan kiralayıp kiralamayacağına ilişkin denetimin nasıl yapılacağı gibi bazı konuların netleşmesi bekleniyor.

Dünyada Sosyal Kiralık Konut Uygulamaları

Dünyada sosyal kiralık konut projeleri birçok ülkede uygulanmaktadır. Örneğin:

• İngiltere: 1950'lerde yılda 170 bin konut inşa edilmiş ve 1960'larda toplam konut stokunun dörtte biri sosyal konutlardan oluşmuştur.
• Belçika: Dezavantajlı ve düşük gelirlilerin sosyal konutları kiralaması veya satın alması için uygun finansman koşulları sağlanmaktadır.
• Hollanda: Avrupa'da sosyal konut alanında en iyi örneklerden biridir. Sosyal konutlar, toplam konut stokunun yaklaşık yüzde 32'sini oluşturmaktadır.
• Almanya: Yapı tasarrufu sandıkları üzerine kurulu bir sosyal konut sistemi bulunmaktadır.
• Fransa: Kiralık sosyal konutlar, piyasadaki diğer konutlardan yüzde 30-40 arası daha düşük fiyatlıdır.

Bu örnekler, sosyal devlet anlayışının bir gereği olarak erişilebilir sosyal konut uygulamalarının birçok ülkede bir sosyal politika aracı olarak var olduğunu göstermektedir.

Türkiye'de Sosyal Konut Politikaları

Türkiye'de de esasında bu politika, 2002 sonrasında AK Parti'nin iktidara gelmesiyle ivme kazanmıştır. Alt gelir grubuna yönelik ulaşılabilir konut üretiminde daha etkin rol oynamaya başlayan TOKİ, 1984-2002 arasında sadece 43 bin 145 konut üretmişken, 2003-2025 arasında bu rakam 1 milyon 740 bine çıkmıştır. Başlayacak olan 500 bin sosyal konut projesi de Türkiye Cumhuriyeti'nin sosyal devlet gücünü tüm dünyaya göstermesi açısından önemli bir adımdır.

Sonuç olarak, hükümetin fahiş kira artışlarına karşı başlattığı bu devasa kiralık konut projesi, dar gelirli vatandaşlar için umut ışığı olabilir. Projenin başarılı bir şekilde uygulanması, konut piyasasında dengeyi sağlamaya ve vatandaşların daha uygun koşullarda barınma ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olacaktır. Ancak, projenin hukuki altyapısının sağlam bir şekilde oluşturulması ve denetim mekanizmalarının etkin bir şekilde işletilmesi büyük önem taşımaktadır.